Muhtar Abduyev çalıştığı Moskova şehrinde hem de dünya toprakbilim uzmanlarının arid bölgelerde çalışmaların yapılmasını bekliyordu. Tuzlu toprakların yararlı olmaları konusunda uzunca düşünüyorlardı. Muhtar Abduyev kendi çalışmalarını tuzlu toprakların yararlı olması merakı civarında bilimsel araştırmalar yapmıştır. Onun bilimsel sonuçlarını tuzlu arazilerde bekliyorlardı. Muhtar`ın yaptığı çalışma araştırmalarında büyük sabır gerekiyordu. Kendisi işçbu bilimsel çalışmada sahra ve yarımsahra arazisinde çalışan bilim adamları ordusu bekliyordu. Bu nedenle de onun başkanlığında yayınlanan tüm makaleleri ve kitapları uzman bilim adamları merakla inceliyorlardı.
Muhtar Abduyev`in her bir makale veya kitabını Avstralya arazisinde çalışan bilim adamları da bekliyorlardı. Arid bölgelerde tuzlaşan topraklarda tatlılaşma hakkında yazdığı kitapar bilim adamından ciddiyet talep ediyordu. Vakit geldi. Onun gerek felsefe ve gerekse de doktora tezi geçmiş SSR Yüksek Referansı`nda zamanında onaylanmıştır. Muhtar Abduyev`in eserleri geçmiş SSRİ arazisinde tez kabul edilen çalışmalardan olmuştur. Muhtar Abduyev`de olan sabır kendisin yaşam kalkanı idi. Onda olan sabır hem de kendisini başarılı kılıyordu.
O dönemlerde Azerbaycan bilim adamları arasında anlaşmazlıklar da vardı. Muhtar bütün anlaşmazlıklardan uzaktaydı. O dönem bizim Coğrafya Enstitüsü jeomorfoloji şubesi AMİA Jeoloji Enstitüsü`nde bulunuyordu. Bu nedenle ben Muhtar ile sık-sık buluşamıyordum. O, tüm konferanslara katılmıştır. Bu da kendisini iyi bir bilim adamı gibi tanıtmıştır.
Azerbaycan`a ün kazandırır ve bugün de onun yayılmasında ismi anılıyor. O, bilimsel-Araştırma Enstitüsü`nde de işbu konu ile uğraşıyorlardı.
1951 yılında ADÜ-nin jeoloji-coğrafya fakültesini coğrafya anabilim dalını tamamladıktan sonra sınav ile toprakbilim dalı üzere Azerbaycan SSRİ İlimler Akademisi master öğretimi görmüş ve 1956 yılında Ermenistan Tarım Enstitüsü`nde (Erivan kenti) “Şirvan düzlüğünün doğu kısmı topraklarında tuzluluğun dinamiği” konusunda doktora tezini savunup tarım doktoru unvanını kazanmıştır.
1955-1965 yıllarında yoğun bilimsel-araştırma sonucunda Abduyev ilk kez olarak “delüvyal formalı tuzlanmış topraklar ve onların ıslahı işleri” konusunda doktora tezini (1966) savunmuştur. 1971 yılında kendisine profesör rütbesi verilmiştir.
1954-1956 yıllarında M.Abduyev küçük, 1956-1968 yıllarında genel bilim personeli görevinde çalışmış, 1968 yılından 1979 yılına kadar Toprakbilim ve Tarım Kimyası Enstitüsü`nde bilimsel çalışma şubesinde direktör yardımcısı olarak çalışmıştır.
M.Abduyev bir çok doktora ve tezini savunan öğrencinin başkanı olmuştur. O, yüksek okullarda yarımştat çalışarak yüksek eğitimli personel hazırlanmasında yardımcı olmuştur. M.Abduyev 1952 yılına kadar Azerbaycan gıyabi Pedagoji Enstitüsü`nde, 1959-1961 yıllarında ADÜ-de, 1966-1968 yıllarında ise Azerbaycan Politeknik Enstitüsü`nde toprakbilim ve toprak ıslahından konuşmalar yapmıştır. Bu yöntemle bilim adamı toprakbilim ve ıslah üzere yüksek eğitimli personel hazırlanmasına yardımcı olmuştur.
Tarım doktoru Muhtar Abduyev arkadaşları ve yoldaşları arasında itibar kazanmış, hiç bir zaman böbürlenmeyen, sakin, samimi bir insan olmuştur. Muhtar`la benim ilişkim karşılıklı saygı, samimiyet ve arkadaşlık ilişkisi ile kurulmuştur. Bizi birleştiren nedenlerden biri de ilme yoğun ilgimiz ve kendimizi, velhasıl tam anlamıyla ilmi atamamız olmuştur. Bilimsel başarı sadece araştırmacıya, onun arkadaşlarına veya aile üyelerine değil, hem de çalıştığı Bilimsel-Araştırma Enstitüsü`ne gurur duygusu getirir, başarılar kazandırırdı.
1950-1970 yıllarında Azerbaycan SSR İA-nin genç bilim adamları arasında bir nevi, yarışma başlamıştır. Onların her biri kendisini ilmi bağnazca atadığı ve doğru ilmi yön aldığından başarıları da takdir edilecek düzeyde idi. ADÜ-ni M.Abduyev ile birlikte tamamlayan yoldaşları A.A.Nadirov akademisyen seçilmiş, Ş.hasanov, E.C.Eyyubov, b.Ebdürahmanov felsefe doktoru, profesör N.veliyev ve diğerleri (H.Babayev, G.Garamollayev ve b) doktora derecesini almıştır. Yüksek düzeyde bilimsel eğitim, ilmi olan sonsuz ilgi ve işgüzarlık onların ilmin yüksek makamına yükselmesine olanak sağlamıştır. M.Abduyev`in yayınladığı ilmi eserler, ilmin düzenlenmesinde başarılı faaliyeti, genç bilim personelinin hazırlanmasına işgüzar kaygısı nedeniyle Azerbaycan SSR İlimler Akademisi`nde Muhtar hoca arkadaşlarının sevdiği bir insan olmuştur. Bir insan, çalışkan başkan ve emekçi bilim adamı gibi hayatta ün koymuş bilim adamının hatırası ezelidir. Zaman açısından insan karakterinin belirli yönleri hayattan yavaş yavaş silinse de, onun kendisinden sonra bıraktığı ilmi miras hiç de unutulmuyor. Babalar söylemişken, yazıya pozu olmadığı gibi bilim adamının kaleminden çıkan faydalı eserlere de pozu yok.
1951 yılında M.Abduyev Azerbaycan SSR İA Toprakbilim ve Tarım Kimyası Enstitüsü`nde görev almıştır. O dönemde Azerbaycan SSR arazisinin toprakları genellikle uzman bilim adamları tarafından tetkik edilmiş ülke topraklarına ilişkin “Azerbaycan SSR toprakları” (1953) adlı temel monografi basılmıştır. Böylece, genç toprakbilim uzmanlarının bur grubu işbu ilmin güncel sorunlarının tetkikine yönelmiştir.
M.Abduyev o dönemde Kür-Araz ovasının topraklarını onaylayan akademisyen v.R.Volobuyev`in başkanlığında çalıştığından kendisine Kür-Araz ovası torpaklarının prolüviyal formalı türünde tuzlanma konusunda bilimsel-araştırma çalışmalarını yapması görevlendirilmiştir.
1953 yılından itibaren amaça uygun araştırmalar yapan M.Abduyev 1963 yııları içinde toprabilimi için önem arz eden bilimsel sonuçlar edinmiş ve buna dayanarak gerekli ilmi öneriler ileri sürmüştür. Onun çöl ve laboratuvar ortamında yaptığı yoğun ilmi “”araştırma çalışmaları, çok sayıda toprak kesitlerinin analizi zengin malzeme biriktirmeğe olanak sağlamıştır. Bilim adamının ilmi başarılarının sonu olarak 1968 yılında Azerbaycan SSR İlimler Akademisi yayınevi`nde “Delüvyal formalı tuzlanmış topraklar ve onların ıslahı işleri” (rusça) adlı 25 baskı yaprağı kapsamında temel eseri basılmıştır. M.Abduyev`in bu değerli monografisi ilmi kamuoyu arasında yüksek değer görmüş, 1970 yılında v.V.dokuçayev namına ödül için yarışma komisyonuna sunulmuştur.
Eserde 48 isimde edebiyatın kullanılması bilim adamının kendi alanında ilmi kaynaklar üzerinde çalışmak yeteniğini, derin düşüncesini, uzmanlık yeteneğini ve geniş dünya görüşünü bir kez kanıtlıyor. Profesörün bu edebiyat listesine yabancı dillerde basılmış 23 isimde eseri dahil etmesi onun yabancı dillerden birini, genellikle ingilizceyi mükemmel bilmesini kanıtlıyor. Suvarma sırasında normalara uyulmaması, yüzeyde olan mikro pürtüklerin iyileştirilmemesi, çukurların su ile doldurulup bataklaşması ve diğer nedenler toprağın tuzlanmasını hızlandırmıştır.
Kür-Araz ovası (Merkezi Aran) ülke arazisinin 1/3-ni, suvarılan toprakların ise temel kısmını oluşturur. Ovadan oluşan bu arazide yüzeyin doğal meyilliliyi son derece az olduğu için drenaj sistemi zayıf çalışıyor. Ovanın jeomorfoloji yapısı da çok karmaşıktır.
M.Abduyev`in ağır killi tuzlu toprakların benimsenilmesine, ıslah fonunda yıkanmasına dair önerdiği yöntem ilk olarak Azerbaycan`ın bazı sulama alanları topraklarının sağlamlaştırılması ve kullanımına dair projelerin hazırlanmasına ortam sağlamıştır. Profesör tespit etmiştir ki, tuzlu toprakların ıslahında asitliği arttırılan petrolatüm maddeleri pozitif sonuç veriyor.
Onun bazı eserleri yurt dışında ingilizce basılmıştır. M.Abduyev 1965-1968 yıllarında düzenlediği, uzman emeği ile tamamladığı bu eserinde büyük heyecan duygusu ile belirtiyordu ki, “Suvarma kuralları kaba şekilde bozulur”; “... suvarma suları drenaj ve su biriktiricilerine akıtılır”; “Drenajları baştan-başa kamış, başka su seven bitkiler ve çamurlaşmış, drenajın üzerinde yol salınmıştır. Bu durum drenajlardan tuzlu suların akışına ve toprakların ıslah iyileşmesine engel olmuştur”... Muhtar Rzagulu oğlunun yarım yüzyıl önceki tavsiyeleri bugün de güncelliğini saklamış ve onları unutmak olmaz.
XX yüzyılın ortalarında Kür-Araz Su İnşaat İdaresi`nin başında dayanan Bagramyan`ın suvarma şebekelerinde beton maskelerin yapılmasına engel olan Kür-Araz ovası topraklarının ek yoğun tuzlanmasına, bataklaşmasına ortam sağladı. Sonuçda Kür-Araz ovasında ekine yararlı toprakların kullanımdan düşmesi bugün de devam etmektedir. Bu, milletimizin kurnaz düşmanlarının – ermenilerin Azerbaycan topraklarına karşı bir sonrakı köklü hainliklerinden biri idi. Hayatını toprağın tetkikine atamış, yararlı olması, tuzlanmaması için bilgisini esirgemeyen bilim adamlarının hayatı da toprak kadar yaşarlı olur. Profesör Muhtar Abduyev de şöyle bir onurla ödüllendirilmiş bilim adamıdır.
