R.NAĞIYEV, Milli Aerokozmik Bürosu, Doğal Kaynakların Kozmik Araştırma Enstitüsü şube başkanı mətn ölçüsü
Toprak da aynen insan gibidir. Onun da sağlamı ve hastası olur. Sağlıklı topraklar bazen “hasta olur”. Toprağın da doktoru olur, ona tanı koyur ve tedavi yöntemlerini belirliyor. Profesör Muhtar Abduyev hayatını topraklarımızın sıkıntılarını anlamağa, “hastalanmış” topralarımızın yarasını iyileştirmeye atamıştır. Tarım doktoru, profüsör M.R.Abduyev üstün bilgin seviyesi ve ilmi genelleştirme yeteneği olan bir bilim adamı olarak kendisini tanıyan insanların ve arkadaşalarının hatırasında hep yaşayacaktır.
...Muhtar Abduyev`in soyu Gebele ilçesinin bum köyüne dayanıyor. 1926 yılında Ağdaş`ın Üçgovag köyünde bahçıvan Rzagulu bey Abdubey oğlunun ailesinde doğmuştur. Büyük ihtimal işbu tarafların topraklarının daha fazla tuzlu olması, onu bu alanı seçmesine neden olmuştur..
M.R.Abduyev 1951 yılında ise Azerbaycan Devlet Üniversitesi Jeoloji-coğrafya fakültesini bitirmiş ve o dönemden İlimler Akademisi Toprakbilim ve arım Kimyası Enstitüsü`nde çalışmıştır. Burada seçkin toprakbilim uzmanı, akademisyen V.R.Volobuyev`in başkanlığında “Şirvan düzlüğünün doğu kısmı topraklarının su-tuz dinamiği” konusunda bilimsel çalışmasının başarıyla savunmuştur. Bu çalışma üzerinde çalışırken Şirvan düzlüğünde araştırmalar yapmıştır. Onun “Şirvan düzlüğü topraklarının tuzlanması ve onunla mücadele önlemleri” adlı monografisi 1957 yılında “Elm” Yayınevi`nde basılmıştır. On yıl içinde yaptığı ülkenin suvarılan topraklarının araştırılması çalışmalarında yılmadan çalışan M.R.Abduyev çöl araştırmalarının sonuçlarını genelleştirerek 1966 yılında “Delüvyal formalı tuzlanmış topraklar ve onların ıslah çalışmaları” konusunda doktora tezini savunmuştur. Akademisyen V.R.Volobuyev`in redaktörü olduğu sürede tarım doktoru R.M.Abduyev 1968 yılında rusça “Delüvyal formalı tuzlanmış topraklar ve onların ıslah çalışmaları”, 1977 yılında ise – “Azerbaycan`ın killi tuzluklarının hızlı ıslahı” adlı kitaplarını basmıştır.
Dünyada ilk kez olarak M.R.Abduyev delüvyal formalı tuzlanmış torpakları, onların özelliklerini, oluşma koşullarını, tuzların toprağa geçmesini, tuzların yaranmasını ve diğer çalışmaları hakkında yarıntılı bilgi veriyor. Bunun yanısıra, M.R.Abduyev kitabında Şirvan düzlüğünün doğu kısmı, Siyezen-Sumgayıt massivi ve Mil düzlüğü topraklarının delüvyal tuzlu topraklarının tuz-su rejiminin tetkiki, bu ve diğer deneyim alanlarında bilimsel çalışmalarının sonuç ve yöntemini belirtiyor.
M.R.Abduyev`in "Azerbaycan`ın killi tuzlanmış topraklarının hızlı ıslahı" monografisinde ülkenin suvarılan arazılerinde ağır mekanik içerikli tuzlu toprakların tuzlardan kolay yıkama yöntemlerini belirtmiştir.
Seçkin toprakbilim uzmanı M.R.Abduyev`in 130-dan fazla ilmi makalesi ve 6 monografisi basılmıştır. Tuzlu toprakların ıslahına ilişkin yaptığı araştırmalar tarım, ıslah ve su ekonomisi Bakanlıkları uzmanları tarafından yüksek değerlendirilmiştir. M.R.Abduyev V.V.Dokuçayev namına ödüle sunulmuştur.
M.R.Abduyev yaratıcılığının son günlerine kadar (1979) Azerbaycan SSR İlimler Akademisi Toprakbilim ve Tarım Kimyası Enstitüsü`nde türlü görevlerde çalışmıştır: küçük bilim işçisi, genel bilim işçisi, bilimsel çalışma şubesi direktör yardımcısı, “Toprakların realibitasyonu” laboratuvarı başkanı görevinde çalışmıştır. Toprakbilim uzmanlarının ulusararası kongresinde delüvyal formalı tuzlanmış toprakların ıslahına ve toprakbiliminin diğer sorunlarına dair sunumlar yapmıştır.
Muhtar hoca doğayı çok severdi. İlimi – araşırma çalışmaları ile ilgili zamanınınçok kısmını düzlüklerde oluyordu. Şirvan düzlüyünde toprakların tuzlanması onu hayal kırıklığına uğratmıştır. En büyük isteği tuzlanmş toprakların yakında dönemde tuzlardan yıkanıp kullanıma verilmesi idi. Neticede biz küçük ülkeyiz ve topraklarımızın her karışını sevmeliyiz ve korumalıyız.
