Nağıyev P.Y., Milli aerokozmik bürosunun doğal kaynakların kozmik araştırmaları esntitüsü şube başkanı, tarım doktoru.
Doğa büyüme Gebele`nin Bum köyünden olan soyun temsilcisi Muhtar Rzagulu oğlu Abduyev 1926 yılında Ağdaş ilçesi Üçgovag köyünde bahçıvan Rzagulubey Abdubey`in ailesinde doğmuştur.
M.R.Abduyev 1941 yılında Ağdaş ilçe orta okulu, 1944 yılında Ağdaş pedagojik okulu, 1951 yılında ise coğrafyabilim mesleği üzere Azerbaycan Devlet Üniversitesi jeolojik coğrafya fakültesini bitirmiştir.
M.R.Abduyev ilmi çalışmalarına 1951 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti İlimler Akademisi Toprakbilim ve Tarım Kimyası Enstitüsü`nde asistan olarak başlamıştır.
Çok kısa zamanda meslektaşları arasında kendisini çalışkan, bilgili ve yetenekli genç uzman olarak kanıtlamıştır. İşte bu hususlar M.R.Abduyev`e doktora öğrencisi gibi bir yıl sonra adıgeçen enstitüde seçkin toprakbilim, SSR İlimler Akademisi`nin muhabir üyesi, Azerbaycan SSR İlimler Akademisi`nin akademisyeni V.R.Volobuyev`in başkanlığında “Şirvan düzlüğünün doğu kısmı topraklarında tuz-su dinamiği” konusunda tezinin bilimsel-araştırma çalışmalarına başlamasına yardımcı olmuştur.
Şirvan düzlüğü topraklarının tetkikini ve laboratuvar analizini tamamlayarak M.R.Abduyev 1956 yılında tezini savunarak 1957 yılında tarım doktoru derecesini almıştır.
1957 yılında Azerbaycan SSR İA-nin baskısında M.R.Abduyev`in “Şirvan düzlüğü topraklarının tuzlanması ve mücadile” konulu monografisi basılmıştır.
On yıl içinde yaptığı ülkenin suvarılan topraklarının araştırılması çalışmalarında yılmadan çalışan M.R.Abduyev çöl araştırmalarının sonuçlarını genelleştirerek 1966 yılında “Delüvyal formalı tuzlanmış topraklar ve onların ıslah çalışmaları” konusunda doktora tezini savunmuş ve 1967 yılında tarım doktoru derecesini almaya hak kazanmıştır.
Akademisyen V.R.Volobuyev`in redaktörü olduğu sürede tarım doktoru R.M.Abduyev 1968 yılında rusça “Delüvyal formalı tuzlanmış topraklar ve onların ıslah çalışmaları” (Почвы с делювиальной формой засоления и вопросы их мелиорации), 1977 yılında ise – “Azerbaycan`ın killi tuzluklarının hızlı ıslahı” (Ускоренная мелиорация глинистых солончаков Азербайджана) adlı kitaplarını basmıştır.
“Delüvyal formalı tuzlanmış topraklar ve onların ıslah çalışmaları” monografisinde dünyada ilk kez olarak M.R.Abduyev delüvyal formalı tuzlanmış torpakları, onların özelliklerini, oluşma koşullarını, tuzların toprağa geçmesini, tuzların yaranmasını ve diğer çalışmaları hakkında yarıntılı bilgi veriyor.
Bunun yanısıra, M.R.Abduyev kitabında Şirvan düzlüğünün doğu kısmı, Siyezen-Sumgayıt massivi ve Mil düzlüğü topraklarının delüvyal tuzlu topraklarının tuz-su rejiminin tetkiki, bu ve diğer deneyim alanlarında bilimsel çalışmalarının sonuç ve yöntemini belirtiyor.
M.R.Abduyev`in 1977 yılında basılmış “Azerbaycan`ın killi tuzlu topraklarının hızlı ıslahı” monografisinde tarım ürünlerinin yetiştirilmesi amacıyla tuzlu toprakların, ülkenin suvarılan topraklarının ağır mekanik içerikli tuzlardan yıkanmasının verimli yöntemi ibraz edilmiştir.
Bilimsel çalışması döneminde M.R.Abduyev 6 monografi ve 130-dan fazla makale yazarı olmuştur. Bu süre zarfında onun başkanlığında 10 doktora öğrencisi hazırlamıştır.
M.R.Abduyev 1954 yılından itibaren yaratıcılığının son günlerine kadar (1979) Azerbaycan SSR İlimler Akademisi Toprakbilim ve Tarım Kimyası Enstitüsü`nde türlü görevlerde çalışmıştır: küçük bilim işçisi, genel bilim işçisi, bilimsel çalışma şubesi direktör yardımcısı, “Toprakların realibitasyonu” laboratuvarı başkanı .
Tarım doktoru, profesör M.R.Abduyev`in tuzlanmış toprakların ıslahı çalışmaları Azerbaycan Tarım Bakanlığı ve Islah ve su ekonomisi Bakanlığı uzmanlarınca yüksek değerlendirilmiştir.
M.R.Abduyev geçmiş SSR toprakbilim uzmanlarının uluslararası konferansında delüvyal formalı tuzlanmış toprakların ıslah çalışmaları ve toprakbiliminin diğer sorunlarına dair sunumlar yapmıştır.
Muhtar Abduyev doğayı çok severdi. Çöl araştırma çalışmaları ile ilgili zamanının çok kısmını açık havada, doğa kucağında geçiriyordu. Zorlu bilimsel araştırma çalışmalarının yanısıra serbest zamanlarını şiire atamıştır.
M.R.Abduyev`in çıkardığı “benim dağlarım” adlı kitabındakı doğayla ilgili “Görmek istiyorum” şiirinde bazı tarım alanlarında sık-sık karşılaştığı tuzlu toprakların tuzlardan yıkanıp yakında iyileşmesi isteğini aşağıda ibraz edilen örneklerle belirtmiştr:
На белом как хлопок поле
Растительность желтеет, увядает.
Хочу видеть солончаки, промытые от соли,
Ведь их трудно восстановить бывает.
Tarım doktoru, profesör M.R.Abduyev arkadaşlarının ve onu tanıyan insanların hatırasında ilmi genelleştirme yeteneğine sahip olan yüksek bilgili bilim adamı olarak kalacaktır.
